Policja ma pilny komunikat. Dotyczy dużej części Polaków

Anatomia oszustwa telefonicznego: jak działają przestępcy?

Oszuści są mistrzami manipulacji i socjotechniki. Ich scenariusze bywają różne, ale cel pozostaje niezmienny: wywołać silne emocje, zmusić do pośpiechu i uniemożliwić racjonalną ocenę sytuacji. Do najczęstszych metod należą:

• opowieści o problemach finansowych: często dotyczą rzekomych długów lub nagłej potrzeby gotówki kogoś z rodziny,
• alarmowanie o zagrożeniu dla oszczędności: przestępcy mogą podawać się za pracowników banku informujących o włamaniu na konto lub konieczności "zabezpieczenia" środków,
• kreowanie nagłych kryzysów: popularny jest scenariusz "na wnuczka" lub "na policjanta", gdzie rozmówca informuje o wypadku drogowym bliskiej osoby i prosi o szybkie przekazanie pieniędzy na kaucję lub leczenie,
• wciąganie w rzekome akcje specjalne: oszuści mogą sugerować udział w tajnej operacji policyjnej mającej na celu schwytanie przestępców, prosząc o współpracę polegającą np. na wypłaceniu pieniędzy.

Niezależnie od przyjętej taktyki, wspólnym mianownikiem jest presja czasu i próba odizolowania ofiary od możliwości konsultacji z kimkolwiek innym.

Czego pragną oszuści? Dane na celowniku

Telefoniczni przestępcy polują na szeroki wachlarz informacji, które mogą posłużyć im do kradzieży tożsamości, opróżnienia konta bankowego lub innych nadużyć. Do najczęściej wyłudzanych danych należą:

• dane osobowe: imię, nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, seria i numer dowodu osobistego, a nawet nazwisko panieńskie matki,
• dane bankowe: pełny numer konta, numer karty płatniczej wraz z kodem CVV/CVC, dane logowania do bankowości internetowej,
• kody autoryzacyjne: numer PIN do karty, jednorazowe kody BLIK,
• informacje o stanie majątkowym: pytania o ilość oszczędności na koncie, przechowywaną gotówkę w domu czy posiadane kosztowności,
• szczegóły dotyczące rodziny: imiona bliskich, ich miejsca zamieszkania, wykonywane zawody,
• hasła do kont internetowych: dostępy do poczty e-mail czy profili w mediach społecznościowych,

Kluczowa zasada: żadna zaufana instytucja, funkcjonariusz policji ani urzędnik nigdy nie będzie prosić o podanie tych danych podczas rozmowy telefonicznej.

Oszuści są szkoleni w wywieraniu presji i manipulowaniu emocjami. Ich celem jest wciągnięcie rozmówcy w dialog, wzbudzenie lęku, poczucia winy lub nadziei, aby odebrać mu możliwość spokojnego zastanowienia. Dlatego najskuteczniejszą tarczą jest natychmiastowe przerwanie połączenia. To nie jest przejaw niegrzeczności, lecz roztropności i dbałości o własne bezpieczeństwo.

Jak skutecznie zakończyć podejrzaną rozmowę?

• Nie wdawaj się w dyskusję. Jeśli rozmowa wzbudza Twój najmniejszy niepokój lub wydaje się podejrzana, nie tłumacz się i nie próbuj dyskutować. Spokojnie, ale stanowczo powiedz: "Przepraszam, nie prowadzę tego typu rozmów przez telefon" lub po prostu nic nie odpowiadaj.
• Rozłącz się. Na telefonie komórkowym naciśnij czerwoną ikonę słuchawki. W przypadku telefonu stacjonarnego, zdecydowanie odłóż słuchawkę na widełki.
• Upewnij się o rozłączeniu. Jeśli masz wątpliwości, czy połączenie na pewno zostało przerwane (czasem oszuści próbują utrzymać linię), odczekaj około 30 sekund przed ponownym użyciem telefonu lub, jeśli to możliwe, skorzystaj z innego aparatu.
• Skontaktuj się z bliskimi lub Policją. Po podejrzanej rozmowie natychmiast zadzwoń do członka rodziny, aby opowiedzieć o zdarzeniu i zweryfikować ewentualne "prośby o pomoc". Jeśli podejrzewasz próbę oszustwa, niezwłocznie zgłoś sprawę na Policję, dzwoniąc pod numer alarmowy 112.

O czym jeszcze warto pamiętać – złote zasady bezpieczeństwa

• Nigdy nie podawaj przez telefon swoich danych osobowych, numerów PIN, haseł, kodów BLIK ani informacji o stanie konta czy oszczędnościach.
• Nie podejmuj żadnych decyzji finansowych pod wpływem presji wywieranej podczas rozmowy telefonicznej. Zawsze daj sobie czas na zastanowienie.
• Weryfikuj informacje. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do tożsamości dzwoniącego lub przekazywanych przez niego informacji, rozłącz się i samodzielnie skontaktuj się z daną instytucją (np. bankiem, urzędem) dzwoniąc na jej oficjalny, znany Ci numer telefonu (nie oddzwaniaj na numer, z którego dzwonił oszust).
• Bądź asertywny. Masz prawo odmówić rozmowy lub podania informacji.