Banknot pułapka. Lepiej nie mieć takiego w portfelu
Każdy z nas choć raz spotkał się z sytuacją, w której podczas płacenia w sklepie kasjer odmówił przyjęcia banknotu, prosząc o inny, bo ten był naderwany, poplamiony lub miał inny widoczny defekt. Czy to w ogóle zgodne z prawem?
Nie weźmiemy od Pana pieniędzy!
Choć polskie banknoty i monety są wydawane bezterminowo, ich stan fizyczny ma kluczowe znaczenie. Zniszczone, podarte czy poważnie zabrudzone banknoty przestają być pełnoprawnym środkiem płatniczym. Tym samym sprzedawca w sklepie ma prawo odmówić przyjęcia takiego banknotu lub monety, jeśli ich autentyczność budzi wątpliwości lub są poważnie uszkodzone.
Kasjer ma prawo odmówić przyjęcia banknotu, jeśli jest on poważnie uszkodzony – na przykład przerwany, mocno poplamiony, odbarwiony, postrzępiony, sklejony, z trwałym napisem lub rysunkiem. Kwestię tę reguluje rozporządzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego, które wyłącza uszkodzone banknoty i monety jako prawny środek płatniczy.
Te pieniądze nie muszą przepaść — można je wymienić
Wymiana uszkodzonych banknotów i monet jest możliwa w kasie dowolnego banku działającego w Polsce – zarówno komercyjnego, jak i w oddziale Narodowego Banku Polskiego. Procedura jest bezpłatna i zazwyczaj trwa kilka minut, o ile banknot nie budzi podejrzeń co do autentyczności i można rozpoznać jego wartość nominalną.
Są tutaj jednak pewne zasady, o których warto pamiętać:
- Jeśli banknot zachował ponad 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie lub został przerwany na nie więcej niż dziewięć części, ale wszystkie są obecne, można otrzymać pełną wartość nominalną.
- Jeśli zachowało się od 45% do 75% powierzchni banknotu, wymiana następuje za połowę wartości nominalnej.
- Jeśli banknot jest poważnie uszkodzony (mniej niż 45% powierzchni), wymiana nie przysługuje.
- W przypadku bardzo poważnych uszkodzeń, bank przyjmuje banknot do ekspertyzy i przesyła go do centrali NBP, gdzie zapada decyzja o ewentualnej wymianie.
Odrębne zasady obejmują wymianę monet. Jeśli zachowany został jeden element (rdzeń lub pierścień), otrzymamy połowę wartości, a jeśli oba elementy są obecne (nawet rozdzielone), przysługuje pełna wartość.
Uszkodzone banknoty i monety możemy wymienić w dolnym banku, wystarczy zgłosić się do kasy dokumentem tożsamości. Jest też możliwość przesłania bardzo zniszczonych pieniędzy pocztą do Narodowego Banku Polskiego (Departament Emisyjno-Skarbcowy, ul. Świętokrzyska 11/21, 00-919 Warszawa, z dopiskiem „DES – wymiana”). Dotyczy to jednorazowych kwot do 2 tys. zł. W przypadku poważnych uszkodzeń należy wypełnić wniosek z podstawowymi danymi osobowymi. Decyzję o wymianie podejmuje NBP po analizie autentyczności i stanu banknotu.
