Już wiemy, jak powstało koło. Nie, wcale nie chodziło o transport

Archeolodzy mają ciekawą zagadkę do rozwikłania. Odkryli bardzo wczesne narzędzia obrotowe, używane przez ludzi około 12 tysięcy lat temu. Należą one do najstarszych znanych obecnie urządzeń, wykorzystujących obrót do działania. To odkrycie rzuca nowe światło na pochodzenie i rozwój perły techniki, jaką niewątpliwie jest koło.

Kamień w kształcie pączka

Naukowcy przeanalizowali kolekcję perforowanych kamieni w kształcie pączka z dziurką. Zostały ukształtowane ludzkimi rękami około 12 tysięcy lat temu, w neolicie. Był to czas sprzyjający wynalazkom i ulepszeniom. W tym czasie wiele populacji przyjęło rolnictwo i osiadły tryb życia.

W kamieniach jest coś szczególnego. Jest niemal pewne, że to elementy bardzo wczesnych mechanizmów, wykorzystujących obrót do ułatwienia ludziom pracy. Tu archeolodzy mają najprawdopodobniej do czynienia z wrzecionami. Ciężkie, okrągłe przedmioty po połączeniu mogą stworzyć koła i oś. Po dołożeniu kilku elementów można relatywnie szybko prząść przędzę z wełny lub lnu.

naukowcy dokładnie przeanalizowali kształt każdego z ponad 100 kamieni. Porównanie cyfrowych modeli znalezisk potwierdziło, że to koła. Są oczywiście okrągłe, symetryczne, otwory mają umieszczone dokładnie na środku, nie ma wątpliwości, że zostały stworzone do szybkich i równych obrotów. Ocena tego byłaby niemożliwa, gdyby nie dostęp do rozwiązań cyfrowych, co również warto podkreślić. Oczywiście wrzeciono również zostało zbudowane i przetestowane – działało bezbłędnie.

Ta konstrukcja wrzeciona to więcej, niż spełnienie potrzeb rosnącej populacji. Specjaliści traktują ją jako wczesny przykład koła i osi. Właśnie tak zaczęła się przygoda ludzkości z kołem garncarskim, wozami, a w końcu także z koleją i samochodami. Potwierdzają to znaleziska nowsze, między innymi wózki z epoki brązu. Dzś wystarczy wyjrzeć za okno, by docenić, jak ważne jest koło i ruch obrotowy.