Polska młodzież wyrosła na pokolenie selfie

Naukowcy Uniwersytetu Gdańskiego wraz z Fundacją Dbam o Mój Z@sięg przeprowadzili badanie nad dzisiejszą młodzieżą. Jakie wnioski można wyciągnąć z raportu "Nałogowe korzystanie z telefonów komórkowych. Szczegółowa charakterystyka zjawiska fonoholizmu w Polsce"?

W ciągu dwóch lat zbadanych zostało ponad 22 tys. osób w wieku 12-18 lat oraz ponad 3,5 tys. nauczycieli. Jednym z przeprowadzonych eksperymentów było odcięcie 100 osób na trzy pełne doby od Internetu, elektronicznej rozrywki i telewizora. Okazało się, że dzięki temu rodziny zaczęły ze sobą rozmawiać i spędzać ze sobą więcej czasu, choć nie zawsze wiedziały jak to robić. Kolejnym problemem było odnalezienie się w analogowym świecie, jak np. poradzenie sobie z rozkładem jazdy komunikacji miejskiej na przystanku. Pojawiły się też przypadki agresji spowodowane rozłąką z ulubionymi zabawkami.

Uczniowie szkół podstawowych rozpoczęli korzystanie z telefonu komórkowe w wieku 9 lat. W przypadku gimnazjalistów było to wiek 10 lat, a uczniowie szkół średnich przygodę z telefonem zaczęli w wieku 11 lat. W przyszłości wiek z pewnością będzie się obniżać.

A co z tytułowym selfie? 25% osób robi sobie selfie przynajmniej raz dziennie. Ale już 10% przyznaje się do robienia sobie kilkunastu czy nawet kilkudziesięciu fotek dziennie. Zdecydowanie więcej tego typu zdjęć robią dziewczynki - 70%, niż chłopcy - 38%.

Naukowcy zdefiniowali cztery wnioski o charakterze uniwersalnym:

1. Użytkownik, który w sposób niekontrolowany, nałogowy, kompulsywny korzysta w życiu codziennym z różnego rodzaju mediów cyfrowych, urządzeń mobilnych, Internetu, to użytkownik "niezagospodarowany" w relacjach międzyludzkich.
2. Oddolne inicjatywy pozostawania offline, w szczególności w świecie cyfrowym, będą zyskiwały na powolnym znaczeniu. Racjonalne i zaplanowane bycie "poza siecią" może mieć istotny wpływ na tych użytkowników, którzy utracili wewnętrzną równowagę w życiu z powodu nałogowego korzystania z mediów cyfrowych i urządzeń mobilnych.
3. Nie powinniśmy mówić o zjawisku uzależnienia od urządzeń cyfrowych, lecz o zaburzeniu w używaniu/użytkowaniu. Fonoholizm jako zjawisko nie znajduje się na żadnej z międzynarodowych klasyfikacji chorób psychicznych. Gdyby traktować smartfony jako mini-komputery włączone do sieci Internetu, można powiedzieć, że narzędzie, jakim jest smartfon, komputer, tablet, używane w sposób nieodpowiedzialny, może przyczyniać się do uzależnienia od Internetu.
4. Wyniki badań, jak również edukacyjna działalność prowadzona przez fundację wskazują, że młodzi użytkownicy urządzeń mobilnych, rekrutujący się z pokolenia "always on" uznają życie bez urządzeń mobilnych za niemal niemożliwe. Personifikują urządzenia, nadają im tożsamość istoty żywej, wiążą z urządzeniami najwyższe emocje oraz uczucia, cierpią po ich stracie. Implikuje to wiele poważnych następstw, takich jak depresja, otyłość, brak koncentracji.

Z raportu płyną takie wnioski dotyczące młodzieży:
Korzystanie z nowych technologii, w szczególności z cyfrowych narzędzi komunikacji, jest na stałe wpisane w codzienne funkcjonowanie młodych osób. 86,6% z badanych uczniów w sposób regularny korzysta z urządzeń mobilnych. 92% posiadaczy tych urządzeń posiada w nich bezpośredni dostęp do Internetu. Przynajmniej raz dziennie z telefonu korzysta ponad 85% respondentów (35% kilkadziesiąt razy dziennie).

Ponad jedna trzecia badanej młodzieży nie wyobraża sobie codziennego funkcjonowania bez telefonu komórkowego, czy smartfona. Wydaje się być on ważny w wielu sferach codziennego życia młodych osób: do komunikacji z innymi, w celach edukacyjnych, lepszej organizacji czasu, czy rozrywki. Około 10% badanych uczniów twierdzi, że chce korzystać z urządzeń cyfrowych częściej, że potrzebuje coraz więcej czasu, aby "pozałatwiać" wszystkie swoje sprawy.

Badani uczniowie są częstymi użytkownikami różnego rodzaju portali społecznościowych. Konto na przynajmniej jednym z nich posiada 87,9% badanych (77,7% 12-latków jest użytkownikami Facebooka), ponad połowa badanej młodzieży deklaruje posiadanie konta na dwóch portalach. Prawie co piąty uczestnik badań korzysta z Facebooka kilkadziesiąt razy dziennie. Przynajmniej raz dziennie swoją aktywność przejawia 66,5% wszystkich uczniów objętych badaniem (40% osób relatywnie najmłodszych - 12-latków - przynajmniej raz dziennie korzysta z Facebooka).

Obecność w świecie social media służy przede wszystkim komunikacji między rówieśnikami, ale również często wykorzystywana jest przez nauczycieli w celach edukacyjnych (konta klasowe). Wydaje się, że czymś ważnym dla badanej młodzieży jest liczba znajomych na portalu społecznościowym: 6,4% uczniów deklaruje posiadanie ponad 1000 znajomych na Fecobooku. Ponad 50% uczniów przyznaje, że zaprasza do grona swoich znajomych osoby znane, lecz nigdy nie widziane. A 35% zaprasza takich, których w ogóle nie zna.

Zdecydowana większość badanych uczniów wyraża przekonanie, że od korzystania z urządzeń można się uzależnić (77%), a znajomość osób uzależnionych od smartfonów jest powszechna (ponad 70% uczniów zna przynajmniej jedną taką osobę). Co piąty uczeń (20,8%) określa siebie jako uzależnionego, a co dziesiąty odpowiada "trudno powiedzień"



Ok. 2%-3% przejawia wyraźne symptomy uzależnienia od urządzeń cyfrowych, podłączonych do Internetu. Symptomy te dotyczą zarówno emocji (np. brak poczucia bezpieczeństwa, brak wpływu na dziejące się wydarzenia, niepokój i lęk związany z byciem poza głównym obiegiem informacji - syndrom FOMO), ale i zachowań (np. nie rozstawanie się z własnym telefonem, ciągłe dotykanie go i odblokowywanie ekranu, korzystanie z telefonu o każdej porze dnia i nocy, nałogowe oczekiwanie na kontakt innych) i przekonań (np. nie wyobrażanie sobie dnia bez używania smartfona).
Część młodzieży wskazuje również na różnego rodzaju skutki, które mogą świadczyć o kompulsywnym używaniu urządzeń mobilnych włączonych w sieć. (np. przemęczenie, obniżony nastrój, niewywiązywanie się z własnych obowiązków, drżenie rąk i agresja związana z niemożnością skorzystania z urządzenia i Internetu)



Urządzenia mobilne często wykorzystywane są do stosowania przemocy w sieci. Na doświadczanie różnorodnych form przemocy wskazuje co piąty uczeń. Prowadzone badania dowiodły, że część młodzieży nie ma świadomości, iż umieszczanie w sieci własnych zdjęć może przyczyniać się do wystąpienia cyberprzemocy. Z drugiej strony młodzież przyznaje, że otrzymuje od innych (i sama wysyła innym) materiały o treści erotycznej w postaci zdjęć czy filmów. Ponad połowa uczniów przyznała, że posiada na swoim smartfonie materiały, których nie powinni widzieć inni.

Zobacz: Pełną treść raportu

Źródło tekstu: Uniwersytet Gdański